10 λόγοι που το θέατρο είναι παιδαγωγικό εργαλείο
Το θέατρο από την αρχαία Ελλάδα είχε αποστολή του να μορφώσει και να εκπαιδεύσει το κοινό του.
Από το 1965 στην Αγγλία και κατόπιν σε όλο τον κόσμο γίνονται προσπάθειες να χρησιμοποιηθεί το θέατρο στην εκπαίδευση, είτε ως επαγγελματική παράσταση με θεματική από τη διδακτέα ύλη και συνήθως με συμμετοχή θεατών σε αυτή, είτε με τη δημιουργία σχολικών θεατρικών ομάδων, είτε σπανιότερα από τον ίδιο εκπαιδευτικό στην τάξη ως τεχνική που “ζωντανεύει” τη διδασκαλία.
Οι παραπάνω πρακτικές εφαρμογές του θεάτρου στην εκπαίδευση έχουν μελετηθεί για την επιτυχία τους και την ουσιαστική συμβολή τους κυρίως στο εξωτερικό, αλλά κι εδώ έχουμε επίσης την συμβολή του Θόδωρου Γραμματά, του Σίμου Παπαδόπουλου, κ.α. στην έρευνα.
Συνοψίζοντας τα ευρήματα των μελετών αυτών μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι το θέατρο έχει απίστευτα οφέλη αφού συνδυάζει το παιχνίδι, με τη δημιουργική επίλυση προβλημάτων και τη συνεργασία, καθώς δημιουργεί ένα ασφαλές περιβάλλον όπου οι συμμετέχοντες ενεργοποιούν τόσο τη λογική όσο και το συναίσθημα.
- Το θέατρο συνδέει τους μαθητές με τους εκπαιδευτικούς τους (και κατ’ επέκταση με το σχολείο), με ένα βαθύ συναισθηματικό δεσμό γιατί προσφέρει μοναδικές εμπειρίες που τις βιώνουν ζωντανά όλοι μαζί.
- Αυξάνει τη δημιουργικότητα. Το θέατρο ζητά πράγματα έξω από τα καθιερωμένα. Ένα πράσινο πανί να γίνει δέντρο, ένα κομμάτι χαρτί να γίνει θάλασσα, ένας άνθρωπος να παραστήσει ένα λιοντάρι. Τέτοιου είδους δραστηριότητες βοηθούν τους ανθρώπους να ενεργοποιήσουν το κέντρο της φαντασίας, της δημιουργικότητας, να γεννήσουν πρωτότυπες, μοναδικές ιδέες. Όταν τα παιδιά έχουν ασκηθεί στη δημιουργική σκέψη, αυτή θα προκύπτει φυσικά κι αβίαστα στο μέλλον σε όποιο επαγγελματικό κλάδο κι αν βρεθούν.
- Το θέατρο αυξάνει την αυτοπεποίθηση. Είτε ως θεατής είτε κυρίως ως ενεργός συμμέτοχος το παιδί “ζει” μέσα στο ασφαλές συναισθηματικά πλαίσιο της θεατρικής σύμβασης, δοκιμάζει πράγματα το ίδιο ή ως θεατής ταυτίζεται με τις δοκιμασίες του ήρωα και ρισκάρει λάθη που στην ίδια την καθημερινότητά του πιθανόν δεν μπορεί. Με αυτό τον τρόπο αποβάλει φόβους, αναστολές και αγωνίες και γεμίζει σιγουριά.
- Η επαφή και συμμετοχή των μαθητών με το θέατρο αυξάνει τη συγκέντρωση. Με τη συμμετοχή τους σε αυτό, επειδή είναι ομαδική δουλειά, η συγκέντρωση αυξάνει για να μπορέσουν να κρατήσουν την ισορροπία μεταξύ του συνόλου και της δικής τους συμβολής σε αυτό. Με την παρακολούθηση μιας θεατρικής παράστασης η συγκέντρωση καλλιεργείται και μεγαλώνει γιατί ο θεατής θέλει να αντιληφθεί σε βάθος την πλοκή και τους ήρωες οπότε οι αισθήσεις του είναι σε εγρήγορση.
- Επίλυση προβλημάτων. Κάθε καλλιτεχνικό δημιούργημα αποτελεί απάντηση σε ένα ερώτημα. Ο ηθοποιός αναρωτιέται πώς θα αντιδράσει ο ρόλος του σε μια κατάσταση. Ο χορευτής πώς θα αποδώσει με το χορό του ένα συναίσθημα. Έτσι και τα παιδιά που απολαμβάνουν ένα πλούσιο σε τέχνες πρόγραμμα, καλούνται να λύσουν προβλήματα χωρίς να το συνειδητοποιούν καν. Αυτό αυξάνει την κριτική σκέψη τους, την κατανόηση και τη λογική τους, ικανότητες χρήσιμες σε κάθε πεδίο καριέρας.
- Βελτίωση της λεκτικής αλλά και της μη-λεκτικής επικοινωνίας. Το θέατρο δεν είναι μόνο λόγος, είναι κίνηση, χειρονομία, επικοινωνία με τα μάτια. Τόσο όταν είσαι θεατής και πολύ περισσότερο όταν συμμετέχεις, ασκείς την ευγλωττία σου, το λεξιλόγιό σου αλλά και τις ικανότητές σου να μιλάς με το σώμα σου και να διαβάζεις το σώμα του άλλου. Μαθαίνεις ότι διαφορετικές κινήσεις εκπέμπουν διαφορετικά σήματα, άλλα συναισθήματα και κρυμμένα νοήματα.
- Συνεργασία. Στις περισσότερες τέχνες, αλλά ιδιαίτερα στο θέατρο είναι απαραίτητη η συνεργασία. Μέσα λοιπόν από το θέατρο τα παιδιά μαθαίνουν να μοιράζονται αρμοδιότητες και να συμβιβάζονται για το καλό της ομάδας και του κοινού στόχου. Καθένας από τους συμμετέχοντες αντιλαμβάνεται ότι η συμβολή του είναι σημαντική για την επιτυχία του έργου.
- Αφοσίωση. Όταν τα παιδιά συμμετέχουν σε μια θεατρική διαδικασία που θα οδηγήσει σε παράσταση, μαθαίνουν να συσχετίζουν την αφοσίωση με το αίσθημα της επιτυχίας. Μαθαίνουν να έχουν υγιής συνήθειες εργασίας, να είναι ακριβής στην ώρα των προβών και της παράστασης, να σέβονται την συνεισφορά των υπολοίπων, να κοπιάζουν για την τελειότητα. Η ανταμοιβή για την αφοσίωση στο θέατρο είναι η ζεστασιά στο χειροκρότημα του κοινού που σε αγκαλιάζει και κάνει όλο τον κόπο να αξίζει.
- Ευθύνη. Μέσα από το θέατρο τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι οι πράξεις τους επηρεάζουν τους υπόλοιπους της ομάδας. Μαθαίνουν ότι όταν δεν είναι προετοιμασμένοι ή στην ώρα τους, κάποιος άλλος υποφέρει. Επίσης μαθαίνουν ότι είναι σημαντικό να παραδέχεσαι το λάθος σου, γιατί τα λάθη είναι κομμάτι της διαδικασίας. Συμβαίνουν, τα αναγνωρίζουμε, μαθαίνουμε από αυτά και προχωράμε.
- Θετική ανταπόκριση στην κριτική. Μαθαίνεις να δέχεσαι την κριτική ως μέρος της δημιουργικής διαδικασίας κι όχι ως προσβολή γιατί βοηθάει για να βελτιωθούν οι ικανότητες και συμβάλει στην τελική επιτυχία.